2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΑΞΟΥ

2^ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΑΞΟΥ

Περιβαλλοντική γωνιά

>Περιβαλλοντική γωνιά

Περιβαλλοντική ομάδα

Μαθητές: Αργυρώ Αντωνίου, Μαρία Κιουλτσιού, Ιακωβίνα Κοντοπούλου, Μαρία Παπακωνσταντή, Μαρίνα Σιδερή, Σιδερής Στέλιος, Εμμανουέλα Γρατσία, Σοφία Βερυκόκου, Φλώρα Μαύρου, Κιουλαφής Κώστας, Ξενάκης Δημήτρης, Κονδύλης Νίκος, Μάριος Συριανός, Γαβρίλης Τουλούπης, Πέτρος Στρατούρης, Ανεβλαβής Νίκος, Κερράς Μιχάλης.

Καθηγήτριες: Μαργαρίτα Μπαρδάνη, Σοφία Κρητικού.

Το περιβάλλον της Νάξου

Η Νάξος είναι ένα πανέμορφο νησί με υπέροχο φυσικό τοπίο. Οι κατάλευκες αμμουδιές των παραλίων της καταλήγουν σε κρυστάλλινα γαλαζοπράσινα νερά.

Δεν λείπουν οι λίμνες και οι χείμαρροι που πηγάζουν από τα επιβλητικά βουνά της.

Είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων και συγχρόνως το πιο πράσινο. Έχει πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και πληθώρα αρχαιολογικών μνημείων.

Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το περιβάλλον της Νάξου προσφέρει πλούσιο υλικό για περιβαλλοντικές αναζητήσεις.

Αρκετά όμως είναι και τα προβλήματα που αφορούν το περιβάλλον του νησιού, όπως:

Το αμφιβόλου ποιότητας πόσιμο νερό
Η άναρχη δόμηση σε κάποια μέρη που έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή της γνήσιας παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και αισθητικής.
Η ρίψη σκουπιδιών στη λίμνη και τα ποτάμια που οδηγεί στη ρύπανση αυτών των υγρότοπων.
Τα αστικά λύματα από κάποια χωριά και οικισμούς, που δεν διαθέτουν βιολογικό καθαρισμό, ρίχνονται στη θάλασσα κι έτσι μολύνουν τις υπέροχες ακρογιαλιές του νησιού

Όλοι οι κάτοικοι της Νάξου, πρέπει πρώτα απ’ όλα να γνωρίσουν κι έτσι να μάθουν ν’ αγαπούν τον τόπο τους. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την προστασία του περιβάλλοντος από τον κάθε πολίτη και θα οδηγήσει στην αειφόρο ανάπτυξη του τόπου.

Υγρότοποι

Υγρότοποι είναι οι περιοχές που αποτελούνται από έλη ή βάλτους, συγκεντρώσεις νερού φυσικές ή τεχνητές, πρόσκαιρες ή μόνιμες, με νερό στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται και οι θαλάσσιες περιοχές που το βάθος τους κατά την άμπωτη δεν ξεπερνά τα έξι μέτρα.

Κάθε υγρότοπος αποτελεί μοναδική και ανεπανάληπτη περίπτωση ως προς τα δομικά γνωρίσματά του και ως προς τους παράγοντες που τον επηρεάζουν.

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια τους υγροτόπους τους συνέδεαν με ελώδεις εκτάσεις που έμοιαζαν να είναι χώροι χωρίς καμία αξία. Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι η βλάστηση σ’ ένα υγρότοπο μας ωφελεί για τους εξής λόγους:

· Επιβραδύνει τη ροή του νερού με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η καθίζηση των υλικών τα οποία μεταφέρει αυτό.

· Εμπλουτίζει το νερό με οξυγόνο, το οποίο παράγεται κατά την φωτοσύνθεση.

· Σταθεροποιεί το έδαφος και το προστατεύει από την διάβρωση με τις ρίζες των παρόχθιων δέντρων.

· Τέλος προσφέρει κατάλληλες συνθήκες για το φώλιασμα, τη διατροφή και την ξεκούραση ενός μεγάλου αριθμού ζώων. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν πάνω από 100 είδη ψαριών του γλυκού νερού, από τα οποία το 1/3 είναι ενδημικά όπως π.χ. ο νανογωβιάς της Τριχωνίδας (το μικρότερο ψάρι της γης).

Οι υγρότοποι παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους, όχι μόνο ως προς τον αριθμό των αξιών αλλά και ως προς το μέγεθος κάθε αξίας. Ορισμένες μάλιστα από αυτές ωφελούν τον άνθρωπο, χωρίς ο ίδιος να καταβάλει προσπάθεια (π.χ. αναψυχική, αντιπλημμυρική), ενώ άλλες απαιτούν προσπάθεια (π.χ. αλιευτική).

Στο χάρτη της Ελλάδας έχουν καταγραφεί περίπου 378 υδροβιότοποι, κάποιοι απ’ τους οποίους είναι οι εξής:

· Τα Δέλτα των ποταμών Έβρου, Νέστου, Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα και Αχελώου

· Οι λίμνες Βιστονίδα, Μητρικού, Κερκίνη, Βόλβη, Λαγκαδά και Μικρή Πρέσπα.

· Οι λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου, Κοτυχίου, το Δάσος Στροφυλιά και ο Αμβρακικός Κόλπος.

Η Νάξος έχει αρκετούς υγροβιότοπους και στην προσπάθειά μας να γνωρίσουμε έναν από αυτούς, η ομάδα μας επισκέφτηκε το ποτάμι που περνά από το χωριό Ποταμιά. Ήταν μια ηλιόλουστη Κυριακή μέσα στο Φλεβάρη.

Μόλις φτάσαμε στις όχθες του ποταμού μαγευτήκαμε από την ομορφιά του τοπίου. Ήταν σαν παράδεισος! Παντού υπήρχαν λουλούδια, πουλιά να κελαηδούν και νερά να χαρχαλούν. Στο σημείο που βρισκόμασταν η λεκάνη απορροής είχε βάθος περίπου 40 εκατοστά, παρακάτω όμως σε άλλο σημείο βάθαινε. Περπατήσαμε κατά μήκος του ποταμού παρατηρώντας τη πυκνή βλάστηση. Δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε, ότι υπήρχαν τέτοια μέρη στη Νάξο.

Συναντήσαμε τον κ. Νίκο Βερίκοκο ο οποίος μας ξενάγησε στο χώρο. Μας είπε τα παρακάτω.

Τα νερά του ποταμού κατεβαίνουν από το βουνό Ζα. Μετά τις πλημμύρες του 2004 ο ποταμός άλλαξε λίγο πορεία.

Την Άνοιξη ο τόπος γεμίζει από πεταλούδες. Είδαμε αρκετά βατράχια αν και ήταν καλά καμουφραρισμένα πάνω στις βρεγμένες πέτρες. Μαζεύονται πολλά αποδημητικά πουλιά στην περιοχή αλλά δυστυχώς, είδαμε και κυνηγούς εκείνη την ημέρα.

Το νερό δεν είναι αρκετά καθαρό για να πίνεται. Αυτό μας στεναχώρεσε πολύ. Σκεφτήκαμε ότι οι αρχές και οι κάτοικοι των γύρω οικισμών, θα μπορούσαν να κάνουν κάτι για να προστατεύσουν την περιοχή από την ρύπανση. Η περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης περιπατητικού τουρισμού, μια και απ’ ότι είδαμε η Νάξος δεν είναι μόνο παραλίες.

Στη συνέχεια ο κ. Βερίκοκος μας κέρασε πορτοκαλάδα στο σπιτάκι του δίπλα στο ποτάμι, αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά την γνήσια νησιώτικη φιλοξένια.

Η εξόρμηση μας έληξε με κόψιμο πορτοκαλιών σ’ ένα από τα πολλά περιβόλια της περιοχής. Τέλος κυλιστήκαμε αποκαμωμένοι αλλά κι ευτυχισμένοι πάνω σ’ ένα χαλί από τριφύλλι.

Βιολογικός καθαρισμός

Αποφασίσαμε να επισκεφτούμε τις εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού στο Δήμο Νάξου, που είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα προστασίας του περιβάλλοντος του νησιού. Εκεί συναντήσαμε την κα. Καλή Φραγκίσκου και τον κ. Ευάγγελο Μαϊτό που μας υποδέχτηκαν εγκάρδια κάνοντάς μας μια πολύ κατατοπιστική ξενάγηση. Μας έδωσαν λοιπόν τις παρακάτω πληροφορίες.

Στη δεξαμενή εισόδου, των εγκαταστάσεων, έρχονται τα λύματα από τη Χώρα, το Γλινάδο, τον Άγιο Αρσένιο και τα βιομηχανικά λύματα του τυροκομείου τα οποία πριν την εισαγωγή δέχονται επιπλέον επεξεργασία στο βιολογικό καθαρισμό του τυροκομείου.

Εκεί τα λύματα περνάνε από ειδικές σχάρες και στη συνέχεια προχωράνε στη δεξαμενή εξάμμωσης όπου κατακάθεται η άμμος. Αυτή διοχετεύεται σε ειδικά μέρη και πηγαίνει στη χωματερή, ενώ το υγρό παραμένει για να πάει για επιπλέον επεξεργασία. Αποβάλλεται περίπου ένα με ενάμιση κυβικό άμμος τη βδομάδα.

Στην ίδια δεξαμενή υπάρχουν ειδικά κανάλια που μαζεύουν τα λίπη. Τα νερά προχωράνε σε άλλη δεξαμενή όπου γίνεται αναερόβια (χωρίς αέρα) επεξεργασία.

Στη συνέχεια περνάνε στο στάδιο της απομάκρυνσης του φωσφόρου βάσει αναερόβιων συνθηκών. Αφήνεται να γίνει καθίζηση και τα προϊόντα της πηγαίνουν στη χωματερή. Κάποια από αυτά παρασύρονται από το νερό.

Στην επόμενη δεξαμενή υπάρχουν δύο ζώνες, η αερόβια και η ανοξική. Στην πρώτη υπάρχουν δεξαμενές με αναδευτήρες που διευκολύνουν την παροχή οξυγόνου στα λύματα κι έτσι πολλαπλασιάζονται οι μικροοργανισμοί που αυτά περιέχουν. Οι μικροοργανισμοί τρέφονται με τις οργανικές ουσίες που περιέχονται στα λύματα. Τα προϊόντα της διαδικασίας αυτής διοχετεύονται σε δυο νέες μεγάλες δεξαμενές όπου γίνεται επιπλέον καθίζηση των νεκρών βακτηρίων και των προϊόντων της αποικοδόμησης. Το υπερκείμενο υγρό πηγαίνει προς την έξοδο. Παρατηρούμε ότι αυτό είναι διαυγές. Αυτό προχωράει προς άλλο σημείο στο οποίο χλωριώνεται και στη συνέχεια πάει στη θάλασσα.

Είδαμε το νερό που φεύγει να είναι καθαρό και διαυγές σε σχέση με αυτό που έφτανε αρχικά. Παλιά το θολό αυτό νερό έφευγε κατευθείαν στη θάλασσα. Έτσι κατανοήσαμε τη μεγάλη προσφορά του βιολογικού καθαρισμού στον τόπο μας και στο περιβάλλον γενικότερα, αφού απάλλαξε τις θάλασσες της περιοχής μας από τη ρύπανση και τη δυσοσμία.

Παρατηρήσαμε άδειες δεξαμενές κι όταν ρωτήσαμε τι χρησιμεύουν, μας είπαν ότι είναι εφεδρικές για την περίπτωση που αυξηθεί ο πληθυσμός. Προβλέπεται οι εγκαταστάσεις να εξυπηρετούν μέχρι και 40.000 κατοίκους.

Στο όλο σύστημα παρατηρούμε μια βιομηχανική αλυσίδα κατά την οποία το υλικό αυτόματα προχωράει από σημείο σε σημείο, για επιπλέον επεξεργασία. Με αυτόν τον τρόπο λειτουργούν τα εργοστάσια.

Στα διάφορα σημεία υπάρχουν ειδικά όργανα τα οποία μετρούν την παροχή οξυγόνου, νερού κ.ά.

Θα μπορούσαν τα στερεά απόβλητα να χρησιμοποιηθούν κάπου;

Η λάσπη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη γεωργία ως λίπασμα και βελτιωτικό.

Τι ποσότητα νερού βγαίνει ημερησίως;

Το χειμώνα βγαίνουν 2.000 κυβικά μέτρα νερού ημερησίως και το καλοκαίρι 4.000.

Πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί το νερό που βγαίνει από το βιολογικό καθαρισμό;

Εδώ το μεγαλύτερο μέρος του πάει στη θάλασσα. Το υπόλοιπο χρησιμοποιείται στις εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού. Με κατάλληλη επεξεργασία το νερό αυτό θα μπορούσε να φτάσει σε πόσιμη μορφή. Αυτό γίνεται μόνο σε ελάχιστες χώρες της Ευρώπης.

Εμείς τι πρέπει να γνωρίζουμε για να βοηθούμε το έργο του βιολογικού;

Για όλα υπάρχει πρόβλεψη και αντιμετώπιση. Το μοναδικό πρόβλημα είναι οι μπαττονέτες, οι οποίες περνούν από τις σχάρες και δημιουργούν πρόβλημα στις μετέπειτα διαδικασίες. Επίσης τα μαγειρεμένα λάδια καλύτερα είναι να τα ρίχνουμε στα σκουπίδια κι όχι στις αποχετεύσεις.

Ποια είναι τα μέτρα ασφαλείας στις εγκαταστάσεις;

Γίνονται τακτικές συντηρήσεις και καθαρισμοί στο μηχανικό εξοπλισμό. Γίνονται επίσης τακτικές αλλαγές λαδιών. Υπάρχει κεντρικό σύστημα ελέγχου, του οποίου ο υπολογιστής ειδοποιεί κατευθείαν για τυχόν βλάβη. Στο χώρο επίσης υπάρχουν εφεδρικές δεξαμενές που προβλέπεται να χρησιμοποιούνται σε περίπτωση βλάβης κάποιας άλλης.

Η επίσκεψη μας ήταν πολύ εποικοδομητική, γιατί συνειδητοποιήσαμε ότι με τη βοήθεια αυτού του έργου μειώθηκε αισθητά η ρύπανση των γύρω θαλασσών. Μακάρι να γίνουν κι άλλες τέτοιες εγκαταστάσεις και σε άλλα μέρη του νησιού αλλά και των υπολοίπων Κυκλάδων. Το κόστος μπορεί να είναι μεγάλο αλλά πρέπει όλοι να καταλάβουν οι αρχές ότι θα είναι για καλό. Άλλωστε η βιτρίνα της Ελλάδας είναι οι Κυκλάδες. Από αυτό το μαγαζί το κράτος εισπράττει σκληρό συνάλλαγμα και γι' αυτό το μαγαζί πρέπει να πληρώνει ενοίκιο.

Το Φράγμα

Φράγμα είναι το τεχνητό εμπόδιο που κατασκευάζεται για να εμποδίσει τη ροή των υδάτων. Τα φράγματα διακρίνονται σε δύο είδη:

Φράγματα ανάσχεσης: Τα φράγματα αυτά χτίζονται μέσα στην κοίτη των ποταμών για να υπερυψωθεί η στάθμη τους και είναι σταθερά, όταν εμποδίζουν μόνιμα την ροή του νερού ή κινητά που είναι συνηθέστερα .Αποτελούνται από σταθερά μέρη, τοίχους και κινητά, τα οποία αποτελούνται από μικρά ή μεγάλα στοιχεία.

Τα φράγματα αυτά διακρίνονται σε α) κατακόρυφα ανυψούμενα φράγματα β) κατακρινόμενα φράγματα γ)περιστροφικά φράγματα και δ)κυλινδρικά φράγματα.

Τέτοια φράγματα έχουν φτιαχτεί με πρωτοβουλία του Μανώλη Γλέζου στη θέση Κακαβά της Απειράνθου.

Κοίλα υδροφράγματα : Τα φράγματα αυτά χτίζονται κατά μήκος μιας κοιλάδας και κυρίως στο σημείο, που συναντιέται με την πεδιάδα, για να συγκεντρωθούν μεγάλες ποσότητες νερού, το οποίο είναι αναγκαίο για την άρδευση, για την προστασία από τις πλημμύρες και την παραγωγή κινητήριας δύναμης.

Είναι σταθερά φράγματα και κατασκευάζονται από σκυρόδεμα ή διάφορα άλλα υλικά, που δεν συγκολλούνται.

Το απόγευμα μιας Παρασκευής του Φλεβάρη μια ομάδα από εμάς ξεκίνησε για το Φράγμα της Φανερωμένης. Ο καιρός ήταν καλός.

Πηγαίνοντας προς το Φράγμα περάσαμε από τη λιμνοδεξαμενή των Εγγαρών. Παρατηρήσαμε ότι ήταν σχεδόν γεμάτη. Στη συνέχεια φτάσαμε στο Φράγμα του οποίου το τοιχίο από μακριά δεν ξεχώριζε και πολύ από το βουνό.

Το εγκλωβισμένο νερό θύμιζε λίμνη. Τα βουνά καθρεφτίζονταν στην επιφάνεια του νερού. Λόγω της ώρας κυριαρχούσε το πορτοκαλί χρώμα.

Αυτό το φράγμα ανήκει στην κατηγορία των κοίλων υδροφραγμάτων. Το τεράστιο τοιχίο του είναι φαρδύ στο κάτω μέρος και λεπταίνει στο επάνω. Εγκλωβίζει το νερό ανάμεσα στα βουνά δημιουργώντας ένα ειδυλλιακό τοπίο.

Δίπλα υπάρχει η υπερχείλιση η οποία επιτρέπει στο νερό να φεύγει σαν χείμαρρος όταν ξεπεράσει κάποιο ανώτατο όριο.

Τα πεταμένα σκουπίδια και το καφέ χρώμα του νερού κηλιδώνουν όμως τη μαγευτική ομορφιά του τοπίου.